استاد طب های تخصصی

ترومای روانشناختی

دانستن نشانگان استرس تروماتیک (استرس پس از تروما) و شناخت عوامل فرهنگی وابسته به آن در بازماندگان، کلید بیشتر روش های درمانی ترومای روانشناختی است. تکنیک

 های مختلفی در درمان های روانشناختی برای تروما وجود دارد ازجمله؛ چالش با باورهای غلط، اصلاح افکار و باورهای تحریف شده، تکنیک ایفای نقش، حساسیت زدایی منظم،

 درمان های رفتاری مانند خاموشی، تکنیک های تن آرامی و بیوفیدبک. معمولاً اولین هدف روان درمانی در این شرایط، ایجاد یک جَو امن همراه با احترام متقابل برای بازماندگان 

است.

روانشناسان معمولاً در جلسات درمانی که با بازماندگان دارند تلاش می کنند با بیرون کشیدن مسائل عمیق در آنها، به افزایش آگاهی و درک احساسات فرد توسط خودش کمک 

کنند و تا زمانی که فرد در طول جلسه، احساس غرق شدگی و استیصال و ناتوانی در ادامۀ روش درمانی را نداشته باشد، فرایند گسترش احساسات و به سطح رساندن هیجانات

 و حس های فیزیکی ادامه پیدا می کند.

روش های شناختی مختلفی برای کمک به مراجعانی که دچار ترومای روانشناختی شده اند وجود دارد؛ تنفس عمیق همراه با فکرکردن به موضوعات و مفاهیمی که برای فرد 

استرس زا نیست کمک شناختی است که برای این افراد بسیار مفید است و می تواند با تعمیم این تمرین به موقعیت های طبیعی زندگی، استرس خود را کاهش دهد. استفاده از

 استعاره و تشبیه موقعیت برای توصیف احساسات افرادی که تجربه تروما دارند نیز بسیار کمک کننده است. به عنوان مثال مراجع کننده می تواند احساس خود را به "غرق شدن در

 یک مرداب" یا "قطع شدن بخشی از بدن" یا "ترکیدن بمب غم" و... تشبیه کند. این تشبیه ها نوعی تخلیه هیجانی برای فرد خواهد بود.

روش های درمانی مانند، تخلیه هیجانی با کمک بازی درمانی، بازی با شن، هنر درمانی، نمایش درمانی، نقاشی درمانی نیز از روش های دیگر درمان های شناختی – رفتاری برای

 این افراد هستند. هر تمرینی که حواس پنج گانۀ بیشتری را درگیر کند (دیدن، شنیدن، لمس کردن، بوییدن و چشیدن) برای مراجعان مفید خواهد بود. بنابراین می توان از فیلم و 

کتاب یا فایل های صوتی و تصویری که برای تخلیۀ هیجانی افراد مناسب هستند، استفاده کرد. نمایش درمانی نیز روش بسیار خوبی است. برای اینکه این افراد شناخت بهتری از 

هیجانات کنونی خود داشته باشند و بتوانند با یادگیری روش حل مساله، رفتارهای مناسب را در موقعیت امن نمایش تمرین کنند.

روش حساسیت زدایی منظم نیز یکی دیگر از روش های درمانی مناسب برای درمان مشکل ترومای روانشناختی است که باید توسط روانشناس مجرب اجرا شود.

چالش مهم افرادی که تجربۀ تروما داشته اند، مواجهه با مشکلات نشات گرفته از تروما است و چالش روانشناسان با بازماندگان حوادث تلخ و خانواده های آنها که تجربۀ تروما 

داشته اند، این است که به آنها کمک شود تا درک کنند که پس از این رویداد، تصمیم گیری و بازگشت به زندگی عادی برای فرد سخت و آزاردهنده خواهد بود و او نیازمند کمک 

حرفه ای است.

ابتدا باید افرادی که تجربه تروما داشته اند را از رفتارهای مقابله ای ناکارآمد در مقابله با تروما آگاه کرد. به عبارت بهتر بیشتر افرادی که تجربه تروما دارند معمولاً بعد از تروما ممکن 

است درگیر رفتارهای نادرستی شوند که این رفتارها عبارتند از:

نداشتن استراحت کافی

پرخوری یا اجتناب از خوردن

مصرف الکل، موادمخدر یا سیگار

تماشای بیش از حد تلویزیون یا کار بیش از حد با موبایل و هر چیز دیگر

رفتارهای پرخاشگرانه

هرگونه رفتار پرخطر مانند روابط جنسی زیاد و...

در ادامه رفتارهای یاورانه و کمک کننده ای که توسط انجمن مشاورۀ آمریکا برای کاهش صدمات ناشی از تروما پیشنهاد شده است بیان می شود:

فعالیت هایی که برای سلامت لازم هستند (مانند تغذیه مناسب، استراحت و خواب کافی و... )

کمک گرفتن از منابع کمکی (خانواده، دوستان و ..).

تنظیم اهداف کوتاه مدت واقع گرایانه و دست یافتنی (رفتن به محل کار، انجام یک تکلیف کوچک مانند تمیز کردن یخچال منزل یا مرتب کردن باقچه یا رفتن به یک مهمانی).

سعی کنید برنامه زندگی قبلی خود را حفظ کنید و ادامه دهید.

سعی کنید کارهای روزانه را اولویت بندی کنید. (برنامه ریزی روزانه)

برای مدیریت زمان، محدودیت کاری لازم را برای خودتان تنظیم کنید و برای کارها محدودۀ زمانی مناسب تعیین کنید.

حواستان به احساسات خودتان باشد. شما درهم شکسته اید و نیاز به کمک و حمایت دیگران دارید.

اگر برایتان امکان دارد استرس محیطی خود را کاهش دهید.

خودتان را منزوی نکنید، در جستجوی دریافت حمایت عاطفی از اطرافیان باشید.

هر فعالیت معنوی که به عنوان منبع آرامش به خود شما کمک می کند را انجام دهید. (دعا خواندن، نیایش کردن و ذکر گفتن یا هر فعالیت دیگری که باعث آرامش شما می شود)

کارهایی را که به شما کمک می کند تا در برابر اضطراب ها مقاومت کنید را شناسایی کرده و به یاد آورید که در گذشته برای مقابله با استرس از چه روش های خوبی استفاده کرده اید.

فعال باشید، در صورت امکان نرمش و ورزش مداوم داشته باشید.

تنفس عمیق داشته باشید. اکثر افراد هنگام مواجهه با شرایط ناخوشایند دم و بازدم عمیق ندارند، در حالی که تنفس عمیق شکمی به تن آرامی و کاهش تنش جسمانی 

و روانی کمک زیادی می کند.

سعی کنید از تماشای بیش از حد برنامه هایی که حوادث تلخ را پوشش می دهند، خودداری کنید.

منبع: ابر سلامت